दृष्टी:

निर्भय सेवा संस्था अशा समाजाची कल्पना करते जिथे प्रत्येक व्यक्तीला त्यांची पार्श्वभूमी किंवा परिस्थिती काहीही असो पण त्यांना त्यांचे जीवन स्वाभिमानाने आणि किमान मुलभूत गरजा पूर्ण करून जगण्याची संधी मिळायला हवी. आमची संस्था सकारात्मक बदल आणि सक्षमीकरणासाठी उत्प्रेरक होण्यासाठी कटिबद्ध आहे त्या साठी विविध समुदायांमध्ये शाश्वत विकास कामे चालवते. नाविन्यपूर्ण आणि सर्वसमावेशक उपक्रमांद्वारे, न्यायप्रिय, स्वाभिमानी, शिक्षित, जागरूक, सुसंस्कृत आणि दयाळू समाज निर्माण करण्याचे आमचे ध्येय आहे.

उद्देश:

1. शिक्षणाद्वारे सशक्तीकरण: सामाजिक-आर्थिक स्थिती किंवा भौगोलिक स्थानाची पर्वा न करता सर्वांसाठी शिक्षण उपलब्ध असेल अशा भविष्याची आम्ही कल्पना करतो. निर्भय सेवा शैक्षणिक कार्यक्रम स्थापन करण्याचा प्रयत्न करेल जे गंभीर विचार, सर्जनशीलता आणि कौशल्य विकासाला चालना देतील. प्राथमिक शिक्षणावर जास्त लक्ष केंद्रित करून, ज्ञान आणि कौशल्य असलेल्या व्यक्तींचे सक्षमीकरण करून, गरिबीचे चक्र मोडून काढणे आणि समुदायांची उन्नती करणे हे आमचे ध्येय आहे. “शिका संगठीत व्हा आणि संघर्ष करा.”

2. सर्वांन साठी चांगले आरोग्य आणि राहणीमान: आमची दृष्टी असा समाज निर्माण करण्याची आहे जिथे प्रत्येक व्यक्तीला चांगले आरोग्य आणि राहणीमान लाभते. आम्ही आरोग्य सेवा प्रवेश सुधारण्यासाठी अथक प्रयत्न करू आणि प्रतिबंधात्मक उपाय, पोषण आणि मानसिक आरोग्य याबद्दल जागरूकता वाढवू. आमचे प्रयत्न उपेक्षित समुदायांवर लक्ष केंद्रित करतील आणि त्यांच्याकडे निरोगी आणि परिपूर्ण जीवन जगण्यासाठी आवश्यक संसाधने आणि समर्थन असल्याची खात्री करतील. आरोग्य तपासणी शिबीर सारखे उपक्रम राबवण्यात येतील.

3. पर्यावरण संरक्षण आणि संवर्धन: आम्ही भविष्यातील पिढ्यांसाठी पर्यावरणाचे रक्षण करण्यासाठी वचनबद्ध आहोत. निर्भय सेवा अशा भोगोलिक स्थितीची कल्पना करते जिथे जीवनाच्या प्रत्येक पैलूमध्ये शाश्वत पद्धती अंतर्भूत आहेत. सामुदायिक सहभाग, प्रबोधन आणि शिक्षणाद्वारे आम्ही पर्यावरण संरक्षण, नैसर्गिक संसाधनांचे संवर्धन आणि हवामान बदलाचा प्रभाव कमी करण्यासाठी समर्थन करू. या साठी दर वर्षी वृक्षारोपण व संवर्धन कार्यक्रम, नदी नाले साफसफाई मोहीम,  प्लास्टिक वापरा बद्दल जनजागृती, नैसर्गिक देशी वस्तूंचा वापर, सेंद्रिय शेती, प्रदूषण नियंत्रण, पशुपक्षान साठी पिण्याच्या पाण्याची सोय असे कार्यक्रम राबवले जातील.

4. आर्थिक सक्षमीकरण: आमच्या दृष्टीमध्ये आर्थिक स्वातंत्र्य आणि असुरक्षित लोकांसाठी उपजीविकेच्या संधी वाढवणे या मध्ये समाविष्ट आहे. समाजातील सर्व व्यक्तींना स्वावलंबी होण्यासाठी आणि त्यांच्या समुदायाच्या समृद्धीमध्ये योगदान देण्यासाठी आम्ही कौशल्य-निर्माण कार्यक्रम, मायक्रोफायनान्स उपक्रम, शासकीय योजनांची माहिती, रोजगार शिबीर, भरती पूर्व प्रशिक्षण शिबीर आणि उद्योजकता समर्थन असे उपक्रम राबवू.

5. लैंगिक समानता आणि सामाजिक समावेश: निर्भय सेवा अशा समाजाची कल्पना करते जिथे लैंगिक समानता पूर्णतः साकारली जाते आणि सर्व व्यक्ती, त्यांची पार्श्वभूमी किंवा ओळख काहीही असो, त्यांना सन्मान आणि आदराने वागवले जाते. निर्भय सेवा सामाजिक नियमांना आव्हान देण्यासाठी, महिलांच्या हक्कांसाठी वकिली करण्यासाठी आणि उपेक्षित गटांसाठी सर्वसमावेशकतेला चालना देण्यासाठी प्रयत्न करेल, प्रत्येकाला समान आवाज आणि संधी मिळेल याची खात्री करून.

6. आपात्कालीन प्रतिसाद आणि मदत: आपत्तीच्या काळात, आपत्तीला जलद आणि परिणामकारक प्रतिसाद आणि मदत प्रयत्न प्रदान करण्यासाठी आमची दृष्टी विस्तारित आहे. समुदायांमध्ये लवचिकता निर्माण करणे आणि आणीबाणी, नैसर्गिक आपत्ती किंवा मानवतावादी संकटांच्या वेळी मदत देण्याचे आमचे ध्येय आहे. गरजेच्या वेळी कोणीही मागे राहणार नाही याची आम्हाला खात्री आहे.

7. पुरातन वास्तू जतन आणि संवर्धन: पुरातन काळातील गड किल्ले, वास्तू, शिल्प, मंदिरे आणि पुरातन वस्तू यांची निगा राखून संवर्धन करणे. निर्भय सेवाचे हे मानणे आहे कि ऐतिहासिक वास्तूंचे जर आज संरक्षण आणि संवर्धन नाही केले गेले तर पुढच्या पीढील ते फक्त पुस्तकातच बघायला मिळतील आणि या साठी ती पिढी आपल्याला माफ नाही करणार. या साठी गडकिल्ले साफसफाई आणि संवर्धन मोहीम राबविणे आणि त्यांचे जतन करणे गरजेचे आहे.

8. सामाजिक, सांस्कृतिक आणि पुरस्कार वितरण कार्यक्रम: सामाजिक बांधिलकी जपणारे सण-उत्सव-दिन (गणेश उत्सव, नवरात्र, स्वातंत्रदिन, प्रजासातक दिन असे,) साजरे करणे. सेवा निवृत्त शासकीय कर्मचारी-सेनाजावानांचा सत्कार करणे व पुरस्कार देणे. केलेल्या चांगल्या कामाबद्दल आणि विदयार्थ्यांना उतेजनार्थ पारितोषिके देणे.

9. क्रीडा आणि कला विषयक: शालेय आणि महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांन मध्ये मैद्नी, बैठे खेळ आणि कला या बद्दल आवड निर्माण करणे. मैदानी खेळांना प्रोत्साहन देणे. क्रिकेट सामने, कब्बडी सामने, चित्रकला स्पर्धा आणि इतर वकृत्व सपर्धाचे आयोजन करणे.

10. जागतिक सहयोग: निर्भय सेवाची दृष्टी सीमांच्या पलीकडे आहे. आम्ही करुणा, ज्ञान-वाटप आणि सामूहिक कृतीचे जागतिक नेटवर्क तयार करण्यासाठी जगभरातील समविचारी संस्था आणि भागधारकांसह सहयोग करण्याची आकांक्षा बाळगते. भागीदारीद्वारे, आमचा प्रभाव वाढवणे आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर सामायिक उद्दिष्टांसाठी कार्य करण्याचे आमचे ध्येय आहे.

11. वकिली आणि धोरणात्मक बदल: पद्धतशीर समस्या आणि सामाजिक आव्हानांची मूळ कारणे संबोधित करण्यासाठी, आमच्या दृष्टीकोनात धोरण बदलासाठी समर्थन करणे आणि निर्णय घेणार्‍यांना जबाबदार धरणे समाविष्ट आहे. यासाठी मजबूत आवाज होण्यासाठी आम्ही प्रयत्नशील आहोत शांतता, मानवी हक्क, सामाजिक न्याय आणि शाश्वत विकासाला प्रोत्साहन देणारी धोरणे आम्हाला प्रभावित करतात.

मूल्य आणि तत्त्वे:

एक स्वयंसेवी संस्था म्हणून आम्ही वैयक्तिक आणि संस्थात्मक पातळीवर खालील मूल्यांचा सराव करण्यास प्रोत्साहित करतो.      

• प्रामाणिकपणा
• पारदर्शकता आणि जबाबदारी
• ऐकमेकाबद्दल आदर
• सर्जनशीलता-रचनात्मकता
• स्त्री पुरुष समानता
• खर्च कार्यक्षमता आणि बचत
• सहभाग
• एकता

 मार्गदर्शक तत्वे:

• सामाजिक शहाणपण आणि संसाधनांचा वापर
• सर्वसमावेशक दृष्टीकोन
• सक्षमीकरण आणि क्षमता निर्माण
• सहयोग आणि भागीदारी
• सर्वसमावेशकता आणि विविधता
• टिकाव आणि लवचिकता
• पुरावा-आधारित दृष्टीकोन
• जबाबदारी आणि पारदर्शकता
• नवकल्पना आणि सर्जनशीलतेला प्रोत्साहन.
• गुणवत्तेला प्राधान्य
• समन्वय आणि नेटवर्किंग वाढवणे
• आव्हाने स्वीकारणे

संघटना विश्वास ठेवते

• गरीब आणि ग्रामीण भागातील लोकांना विकास उपक्रमांमध्ये सक्रियपणे सहभागी होण्याची संभाव्य शक्ती देणे.
• वर्ग, वय, वंश, संस्कृती किंवा धर्म यांचा विचार न करता समाजात पुरुष आणि महिलांना समान संधी.
• सर्वांसाठी सर्व मानवी हक्क.
• अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य, चळवळ आणि पुरुष आणि महिला सारख्याच निवडीमध्ये.
• जातीय पूर्वाग्रहापासून मुक्त सामाजिक बांधिलकी.
• काम, शिक्षण आणि विकासासाठी स्वातंत्र्य.
• न्याय प्रविष्ठ समाज.

 कार्यक्रम:

 गेल्या काही वर्षांपासून आम्ही या क्षेत्रात काम करत आहोत:

• संयुक्त राष्ट्र सहस्राब्दी विकास उद्दिष्टे (MDGs) चे समर्थन
• मानव संसाधन आणि ग्रामीण विकास
• आदिवासी भागात विकास आणि प्रबोधन
• रोजगार, भरती, आरोग्य आणि कृषी मार्गदर्शन शिबीर
• गडकिल्ले आणि पुरातन वास्तू संवर्धन
• पशु पक्षांन साठी पाण्याची सोय
• मानवी हक्कांचा प्रचार आणि संरक्षण (दस्तऐवजीकरण)
• शिक्षण, आरोग्य, बाल आणि महिला विकास
• सामाजिक आणि सांस्कृतिक कार्यक्रम
• पर्यावरण संरक्षण, वृक्षारोपण-संगोपन आणि कृषी विकास
• आपात्कालीन मदत कार्य

स्वारस्यांचे किंवा चिंतेचे मुद्दे:

भारतातील विविध राज्यांतील विविध समाजांमध्ये संयुक्त राष्ट्र आणि तिची प्रणाली यांच्या उद्दिष्टांचा आणि उद्देशाचा प्रचार करणे, ग्रामीण आणि आदिवासी समुदायांच्या सामाजिक विकासासाठी सक्रियपणे कार्य करणे, शिक्षण, आरोग्य, बाल, महिला विकास कार्यक्रम आणि मानवी हक्क, कृषी, पर्यावरण आणि आर्थिक विकास आणि त्यांच्या मानवी हक्कांचे संरक्षण करण्यासाठी गरीब समुदायांच्या सामाजिक विकासासाठी जगभरातील विद्यापीठांसोबत काम करणे. पर्यावरण संरक्षण आणि कृषी विकासासाठी कार्यक्रमाला पाठिंबा देण्यासाठी विविध क्षेत्रात कार्यक्रम आयोजित करणे.

 

सामाजिक कामं करण्यासाठीचे मुद्दे:

• महिलांचा विकास
• शिक्षणापासून वंचित मुलां साठी
• रस्त्यावरची मुले
• अपंग व्यक्तींचे हक्क
• आदिवासी आणि बेघर यांसारख्या असुरक्षित गटांचा भेदभाव आणि शोषण
• बाल हक्क
• शहरी गरिबी
• अन्न हक्क (WTO TRIPS)
• शिक्षण
• HIV/AIDS
• आपत्कालीन परिस्थिती
• जागतिकीकरण
• मानवी हक्क
• सामाजिक संशोधन

ग्रामीण विकासासाठी आमचे लक्ष केंद्रीत असलेले क्षेत्रः

ग्रामीण विकास उपक्रम, प्रमुख क्षेत्रे म्हणजे शिक्षण, आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण, शाश्वत उपजीविका, सामाजिक कारणे.

शिक्षण:

• प्रौढ शिक्षण
• अनौपचारिक शिक्षण
• आदिवासी शिक्षण
• जि. प. शाळांचा विकास
• प्राथमिक शिक्षणाचा पाया भक्कम करणे

आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण

• वैद्यकीय शिबिर
• आरोग्य विषयक जागरूकता
• स्वच्छता आणि परिसर साफसफाई
• सुरक्षित आणि स्वच्छ पिण्याचे पाणी
• आई आणि बाळाचे आरोग्य

शाश्वत विकास (उपजीविका आणि शेती)

• बचत गट सिंचन
• महिला सक्षमीकरण
• जमीन विकास
• माती आणि जलसंधारण
• सामाजिक वनीकरण
• वृक्षारोपण उपक्रम
• रोपवाटीका
• शेतकरी प्रशिक्षण
• फलोत्पादन प्रशिक्षण
• मत्सव्यवसाय प्रशिक्षण

भारतातील स्थानिक समस्या आणि उपाय

 

महिला: भारतात प्रत्येक तिसरी महिला अशिक्षित आहे. भारतातील 60% महिलांना रक्तक्षय आहे. महिलांना 40-70% कमी वेतन दिले जाते. जगात बाळंतपणात मरणारी प्रत्येक चौथी महिला भारतीय आहे.

दलित समुदाय: भारतीय लोकसंख्येच्या 22% लोकसंख्या दलित आहे परंतु ते सर्वात उपेक्षित आणि गरीब आहेत. सामाजिक संघटना तळागाळातील दलित कुटुंबांपर्यंत पोहोचते. आम्ही सरकारी धोरणांवर प्रभाव टाकण्याचा प्रयत्न करतो ज्यामुळे या गटांच्या सामाजिक विकासास मदत होईल.

वंचित मुले: भारतात जन्माला येणारे प्रत्येक तिसरे मूल कमी वजनाचे असते; त्यांपैकी 20% हे पाच वर्षांचे होण्यापूर्वीच सोयी अभावी मरण पावतात; धोकादायक उद्योगांमध्ये 44 दशलक्ष बाल कामगार काम ; त्यापैकी 40 दशलक्ष मुले शाळेत जात नाहीत. आम्ही शाळेतील मुलांच्या नोंदणी कार्यक्रमास समर्थन देतो.

आदिवासी समुदाय: भारतात 700 हून अधिक आदिवासी जमाती आहेत, त्यापैकी काही नष्ट होण्याच्या मार्गावर आहेत. दारिद्र्यरेषेखालील आदिवासींचे प्रमाण राष्ट्रीय सरासरीपेक्षा खूप जास्त आहे. कृत्यानंद युनेस्को क्लब विस्थापित आदिवासी लोकांना त्यांचे ज्ञान, कौशल्ये आणि आत्मविश्वास निर्माण करून त्यांना त्यांचा हक्क सांगण्यास सक्षम बनवून मदत करते. सामुदायिक मालमत्ता तयार करण्यावर लक्ष केंद्रित केले जाते, ज्याचा समुदाय आणि पर्यावरण दोघांनाही फायदा होतो. पालघर सारखा जिल्हा जो पूर्ण आदिवासी आहे या भागात अदिवशी बांधवान साठी राहण्याची आणि पिण्याच्या पाण्याची व्यवस्था केली जाते.

स्त्री-पुरुष समानता: भारतातील मानवी विकास तीव्र लिंग विषमतेने ग्रासीत आहे. महिलांच्या जीवनावर, विशेषतः गरीबांच्या जीवनावर परिणाम करणारे कायदे, धोरणे, संस्था आणि सामाजिक प्रक्रियांमधील प्रगतीशील बदलांसाठी मीडिया आणि सार्वजनिक सभा आणि धोरण निर्मात्यांशी संवाद साधून वकिली करून कार्य करणे गरजेचे आहे. ते प्रतिकूल लिंग गुणोत्तराचा सामना करण्यासाठी आणि महिलांच्या मालमत्ता अधिकारांच्या प्रचारासाठी मोहीम देखील चालवणे गरजेचे आहे.

रोजगार: माहिती अभावी शिक्षित ग्रामीण मुला- मुलीना नोकरी किवा रोजगार मिळत नाही. त्यांचा आतमविश्वास वाढवा या साठी वेगवेगळी शिबिरे ग्रामीण पातळीवर घेतली जातात आणि या ग्रामीण उमेदवारांना रोजगाराच्या वेगवेगळ्या संधी आणि त्या मिळवण्यासाठी कौशल्य दिले जाते.

कृषी विषयक समस्या: माहिती अभावी शेती हि नफ्यात नसून तोट्यात आहे. या साठी वापरले जाणारे रासायनिक खते, बदलत चाललेली शेतीची पद्धत, अनियमित पाऊस, बाजार भाव हे सर्व कारणीभूत आहेत. शेतकर्यांना योग्य ते मार्गदर्शन करून शेती नफ्यात आणण्या साठी स्तानिक कृषी अधिकाऱ्यांची मदत घेऊन त्यांना शासकीय योजना आणि शेती विषयक मार्गदर्शन केले जाते.